خیار تأخیر ثمن

سوال:

من محصول بادام و گردوخود را دو ماه پیش به کسی که فقط60 درصد مبلغ رو پرداخت کرده بود فروختم و بقیه رو تا الان نداده، و ما یک قرارداد دستی نوشتیم که به ازای هر ماه دیرکرد باید 1 میلیون تومان بدهند که حق فسخی هم در قرارداد دستی نوشته نشده و ایشون مبلغی هم نداده، امکان فسخ قرارداد با پرداخت ضرر و زیان هست؟  چه باید کرد؟

جواب:

همانگونه که فروشنده( بایع) ملزم به تحویل کالا( مبیع )می شود، مشتری نیز ملزم به پرداخت مبلغ کالا( ثمن )میگردد.چون بیش از سه روز در پرداخت ثمن تاخیر داشته پس اول اظهارنامه ارسال کنید و چنانچه اعتنایی نکرد برای مبالغ بیشتر از ۲۰۰میلیون ریال به دادگاه محل اقامت خود  (فروشنده) یا شهری که در آن قرارداد منعقد گردیده دادخواست اعلان فسخ به جهت خیار تاخیر ثمن بدهید

خیار تاخیر ثمن یکی از خیاراتی است که در ماده ۳۹۶ به آن اشاره شده است که بر مبنای آن پس از انعقاد عقد شخصی که صاحب خیار است می تواند عقد را بر هم بزند و به اصطلاح حقوقی آن را فسخ کند.

طبق بند 4 ماده 362 قانون مدنی" عقد بیع مشتری را به تادیه ثمن ملزم می‌کند". بنابراین در صورت استنکاف خریدار ، فروشنده می تواند اجرای این تعهد را از دادگاه بخواهد . با توجه به ماده 395 قانون مدنی « اگر مشتری ثمن را در موعد مقرر تأدیه نکند بایع حق خواهد داشت که بر طبق مقررات راجع به خیار تاخیر ثمن ، معامله را فسخ یا از حاکم اجبار مشتری به تأدیه ثمن را بخواهد مطابق با ماده 402 قانون مدنی ، هر گاه مبیع عین خارجی و یا در حکم آن بوده و برای تأدیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین اجلی معین نشده باشد ، اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد بایع مختار در فسخ معامله می شود . فسخ قرارداد به جهت خیار تأخیر ثمن با اراده فروشنده محقق می شود و دعوی تأیید فسخ قرارداد به جهت خیار تأخیر ثمن صرفاً جهت اعلام آن است و تأثیری در فاصله ی زمانی اعلام فسخ و طرح دعوا نخواهد داشت

شرایط تحقق خیار تأخیر ثمن و تأیید فسخ قرارداد به جهت خیار تأخیر ثمن

– مبیع عین معین یا در حکم عین معین باشد ؛ بنابراین در مبیع کلی خیار تأخیر ثمن راه ندارد .

– حال بودن عقد بیع : یعنی تأدیه ثمن یا تسلیم مبیع ، وعده دار نباشد .

– انقضای مدت سه روز از تاریخ انعقاد عقد .

– عدم پرداخت تمام ثمن از سمت خریدار

– عدم تسلیم تمام مبیع به مشتری : بنابراین تسلیم جزئی از مبیع مانع ایجاد تأخیر نیست

دادخواست تأیید فسخ قرارداد به جهت خیار تأخیر ثمن

اگر خریدار ظرف سه روز از تارخ معامله ثمن را پرداخت نکند ، فروشنده می تواند قرارداد را به استناد خیار تأخیر ثمن فسخ کند و طی اظهار نامه ای به طرف مقابل اعلام کند و در دادخواست تأیید فسخ قرارداد به جهت تأخیر ثمن را بخواهد .

در دعوی تأیید فسخ قرارداد به جهت خیار تأخیر ثمن  ، فروشنده ای که هنوز مبیع را به خریدار تحویل نداده است ، خواهان است و باید دعوی را به طرفیت خریدار مطرح کند .

دادگاه پس از رسیدگی اقدام به صدور رأی مبنی بر تأیید فسخ قرارداد صادر می کند ؛ بنابراین خیار تأخیر ثمن با اراده فروشنده و اعلام آن به خریدار محقق می شود و دادگاه تنها آن را تأیید می کند ؛ بنابراین رأی دادگاه جنبه اعلامی داشته و در این خصوص اجراییه صادر نمی شود .

 

نکته: پس از اینکه محصولی یا چیزی خریداری شد ، باید ترتیبات پرداخت ثمن پیش بینی شود . چنان چه در هنگام قرارداد مدتی برای پرداخت ثمن پیش بینی نشده باشد ، پرداخت ثمن حال محسوب می شود و فروشنده می تواند قرارداد را به استناد خیار تأخیر ثمن فسخ کند.

فریبا سلیمان پور کارشناس و مشاورحقوق

09104915236