حق ارتفاق

سوال:

پنج سال پیش مقدار ۵۰۰ مترش از زمین خود را به ابعاد ۵در ۱۰۰ متر برای جاده به عنوان محل عبور و مرور به همسایه ارتفاق نمودم حالا با توجه به عوض  شدن مسیر رفت و امدم واحداث گلخانه و استخر ،متاسفانه همسایه من ممانعت ازانجام هر کار در این 500متر می نماید. در حال حاضرچگونه باید عمل کنم؟

جواب:

. با توجه به اینکه هرکس اذن ارتفاق داده باشد همان فرد هم می تواند پس بگیرد لذا می توانید بصورت زیر اقامه دعوا نمایید.1. برای ممانعت اظهار نامه دهید 2.  در صورت عدم سازش به شورای حل اختلاف محل مراجعه و ضروری هست آنچه که به عنوان جاده مشترک بین شما و ملک همسایه بصورت حق ارتقاق بوده را از طریق  سوابق مدارک و مستندات و جلب نظر کارشناس یا شهادت در مورد سالهای مورد نظررا به اثبات برسانید. دادگاه صالحه رسیدگی دادگاهی است که ملک در آن واقع شده است

: حالا برای آشنایی بیشتر موضوع حقوق ارتفاقی مطلب زیر را مرور می کنیم.

حق ارتفاق حقی است که صاحب ملکی به اعتبار حقی که در ملک دیگری دارد می‌تواند از آن ملک استفاده کند. این حق شامل عناوینی نظیر حق عبور، حق مجری، حق شرب، حق شبکه و حق ناودان و ... می‌شود

مفهوم ارتفاق : ارتفاق از ریشه رفق به معنای مدارا آمده است زیرا در واقع افراد با قراردادن این حق برای رفاه حال یکدیگر باهم مدارا می کنند.

‎رعایت حق ارتفاق از نظر قانون تا حدی اهمیت دارد که قانونگذار پس از الزام به ثبت املاک، ثبت حقوق ارتفاقی نسبت به هر

 ملک را نیز اجبار کرده است. بنا براین به لحاظ قانونی مالکان باید در زمانی که برای املاک خود سند می گیرند، ضمن انجام ‎

تشریفات مربوط به سند، در صورت مجلس تحدید حدود ملک مربوطه، حقوق ارتفاق خود را ذکر کنند تا این حق در سند مالکیت نیز قید شود.

طبق ماده 98قانون مدنی

اگر کسی حق عبور در ملک غیر ندارد ولی صاحب ملک اذن داده باشد که از ملک او عبور کنند هر وقت بخواهد میتواند از اذن خود ‌رجوع کرده و مانع عبور او بشود

طبق ماده 103قانون مدنی

هر گاه شرکاء ملکی دارای حقوق و منافعی باشند و آن ملک مابین شرکاء تقسیم شود هر کدام از آنها به قدر سهم مالک آن حقوق و ‌منافع خواهد بود مثل اینکه اگر ملکی دارای حق عبور در ملک غیر بوده و آن ملک که دارای حق است بین چند نفر تقسیم شود هر یک از آنها حق‌ عبور از همان محلی که سابقاً حق داشته است خواهد داشت.

حق ارتفاق به دو صورت قراردادی و طبیعی ایجاد می شود.

قراردادی: یعنی مالکان دو ملک توافق کنند یکی از آنها در ملک مالک دیگر مجرای آب یا فاضلاب یا راهی برای عبور و مرور داشته باشد. این توافق به صورت قرارداد نوشته می شود .به موجب این قرارداد یکی از دو طرف در ملک طرف مقابل حق ارتفاق خواهد داشت

ماده ۹۴ قانون مدنی: «صاحبان املاک می توانند در ملک خود هر حقی را که بخواهند نسبت به دیگری قرار دهند در این صورت کیفیت استحقاق تابع قرارداد و عقدی است که مطابق آن حق داده شده است.» عقدایجاد شده حق ارتفاق که از عقود نامعین به شمار می آید.می تواند معوض یا رایگان باشد و عقدی لازم است.

طبیعی: به سبب وضعیت طبیعی یک ملک در برخی املاک خواه ناخواه حق ارتفاق وجود دارد مثلا مالک زمین کشاورزی‎

که زمینش در سطح بلندتری قراردارد برای بردن آب ناگزیر است از زمین پایین ملک خودش عبور کند که آنرا حق ارتفاق طبیعی می گویند

ماده ۹۵ قانون مدنی "هرگاه زمین با خانه کسی مجرای فاضلاب با آب باران زمین با خانه دیگری بوده است صاحب آن خانه یا زمین نمی تواند جلوگیری از آن کند، مگر آنکه عدم استحقاق او معلوم شود"

جهت طرح دعوی و اثبات حق نیاز به ارائه دلیل میباشد که در قانون از آن به ادله اثبات دعوا نام برده می شود.ادله اثبات دعوی عبارتند از : اقرار، سند ، شهادت ،اماره و علم قاضی

در دعوای اثبات حق ارتفاق بسته به نوع آن می توان از برخی از این ادله بهره برد در حق ارتفاق قراردادی بهترین دلیل همان قرارداد(سند) می باشد.اما اگر حق ارتفاق طبیعی باشد،شهادت و اماره می تواند ادله اثباتی ما در این دعوی باشد.مطابق بند ب ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی شهادت ۲مرد عادل یا یک مرد و ۲ زن برای اثبات این دعوی الزامی است.همچنین اقرار نیز که از آن به عنوان امادر دلایل نام برده می شود می تواند در تمامی دعاوی موثر باشد و دیگر نیاز به ارائه دلایل دیگر نیست در غیر اینصورت از روشهای دیگری همچون تفسیر عکیهای هوایی توسط کارشناس دارای صلاحیت  استفاده میشود.

نکته:

1.همواره دقت نمایید در دادن حق ارتفاق در حضور شههدین یا از طریق قرارداد صورت پذیرد2.حقوق و تکالیف طرفین در محدوده زمان مشخص تعریف گزددوهم مالک ملک و هم دارنده حق ارتفاق موظفند، حقوق یکدیگر را رعایت کنند و نباید با توجه به حق خود، اعمالی انجام دهند که باعث ضرر به طرف مقابل شود

باید در نظر داشت که حق ارتفاقی که اشخاص در ملک یکدیگر دارند، به لحاظ شرایط و موقعیت دو ملک متفاوت و متعدد است. البته نکته حائز اهمیت این است که حق ارتفاق از گذشته وجود داشته لکن در گذشته این اذن استفاده شفاهاً انجام می‌شد و امروزه عموماً به صورت قرارداد استفاده از حق ارتفاق می‌باشد.

قرارداد استفاده از حق ارتفاق دارای نکات حقوقی بسیاری و توصیه می‌شود پیش از انعقاد آن از شرایط و قوانین مربوطه آگاهی یابید تا در آینده مشکل و اختلافاتی صورت نگیرد.

فریبا سلیمان پور کارشناس و مشاور حقوقی

09104915236