حقوق و تکالیف بین زارع و مالک

سوال:

زمین کشاورزی را بصورت مبایعنامه خریداری کردم و پس از کشت ذرت  شخص دیگری آمده و ادعای مالکیت می کند و ادعا می کند که من ملک را غصب کردم اکنون که زمان برداشت ذرت است اجازه نداد دستگاه چاپر به داخل زمین بیاید. آیا این شخص به فرض مالک بودن  حق دارد  از برداشت محصول آماده برداشت  جلوگیری کند؟

پاسخ :

"الزارع للزرع و لو کان غاصبا" معنی این جمله اینست " که حاصل کشت، از آن کشاورز است‌، گرچه در زمین غصبی باشد"

مدعی باید صبر کند پس از برداشت محصول از غاصب خلع ید کند.بنابراین قبل از هر اقدامی ابتدا به شورای حل اختلاف محل مراجعه نموده و درخواست تامین دلیل با جلب نظر کارشناس نمایید تا در زمان رسیدگی به دعوی حقوق مربوط به شما از دست نرود. در صورتیکه مالکیت ایشان ثابت گردید زارع محکوم به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف طبق نظر کارشناس می گردد.

برای آشنایی بیشتر با مواد قانونی در خصوص زراع و مالک؛ ابتدا لازم است آنها را معنی کنیم.

زارع به معنی زراعت کننده است و اصطلاحا غاصب است به حکم زرع اما مالک به دارنده ملک که  متصرف بر آن است گفته میشود .حال با این تعاریف به مواد قانونی در این ارتباط می پردازیم.

طبق  ماده 33 قانون مدنی «نما محصولی که از زمین حاصل میشود مال مالک زمین است چه به خودی خود روئیده باشد یا به واسطه عملیات مالک مگر اینکه‌ نما یا حاصل از اصله یا حبه غیر حاصل شده باشد که در این صورت درخت و محصول مال صاحب اصله یا حبه خواهد بود اگر چه بدون رضای صاحب زمین کاشته شده باشد. »

 اگر شخصی بذر متعلّق به خود یا دیگری را در ملک متعلّق به دیگری بکارد، محصول، متعلّق به صاحب بذر است، اگر چه زمین را غصب کرده باشد.

هرگاه انسان مالک مالى باشد، هر آنچه از آن مال تولید شود به تبع آن مال، داخل در مال مالک می‌گردد. اعمّ از آن‌که به طور طبیعى و خودبخود حاصل شود؛ مانند بوته یا چمن در زمین و یا پشم و نموّ در حیوانات، و یا در نتیجۀ عمل انسانى پیدا شود؛ مانند زراعت و محصولى که از طریق کشت و زرع به دست می‌آید. ملک از اصل به فرع سرایت می‌کند و مالکیّتِ نسبت به فرع را مالکیت تبعى می‌نامند. بنابراین، محصول هر مالى در مالکیت، تابع همان مال است.

در بین حقوقدانها مثال معروفیست که اگر از دست شخصی بذری به زمین بیافتد و محصولی بدهد صاحب زمین بایدمحصول را به آن شخص با کسر هزینه ها تحویل دهد.

نکته:

کشاورزان به این نکته توجه داشته باشند چه در زمانیکه مالک هستند و اراضی خود را اجاره میدهند چه در زمانیکه زمینی را اجاره میکنند این اصل را باید رعایت کنند که محصول مال زارع و کشت کننده است و نباید بدون مراجعه به دستگاه قضایی اقدامی بکنند که بعدها مجبور به پرداخت خسارت های بیشتر شوند و حتما در چنین مواردی تامین دلیل برای حفظ حقوق خود انجام دهند.

فریبا سلیمان پور کارشناس و مشاورحقوقی

شماره تماس: [phone]